روابط با افراد خودشیفته در ابتدا پر از هیجان، توجه و محبت افراطی است. این روابط اغلب به شکلی آغاز می‌شود که طرف مقابل احساس می‌کند عشق واقعی را پیدا کرده است، اما به مرور، این عشق تبدیل به بازی روانی، سردی و بی‌توجهی می‌شود. چرخه‌ای که در روان‌شناسی به آن چرخه جذب و دفع (Push-Pull Cycle) می‌گویند، یکی از اصلی‌ترین دلایل اعتیادآور بودن این نوع روابط است.

مراحل رابطه با خودشیفته

مرحله جذب (Love Bombing)

در این مرحله، فرد خودشیفته با بارانی از محبت، تعریف و توجه، طرف مقابل را درگیر می‌کند. او طوری رفتار می‌کند که گویی نیمه گمشده‌تان را یافته‌اید. این حجم از محبت ناگهانی، باعث ترشح هورمون دوپامین و اکسی‌توسین می‌شود که نقش مهمی در ایجاد دلبستگی دارند.

مرحله دفع و سردی

پس از تثبیت وابستگی عاطفی، خودشیفته ناگهان محبت را قطع یا کم می‌کند. این رفتار باعث ایجاد اضطراب و ترس از دست دادن در فرد مقابل می‌شود. به دلیل همان هورمون‌هایی که در مرحله اول فعال شده بودند، مغز به دنبال بازگشت به مرحله پرمحبت قبلی است، درست مانند اعتیاد به یک ماده مخدر.

چرخه تکرار و اثر اعتیاد عاطفی

ترکیب محبت افراطی و بی‌توجهی ناگهانی، مغز را در یک چرخه‌ پاداش متناوب قرار می‌دهد. این الگو همان چیزی است که در شرطی‌سازی رفتاری و اعتیاد به قمار هم دیده می‌شود. فرد نمی‌تواند به راحتی رابطه را ترک کند، چون همچنان امیدوار است دوباره که آن «روزهای خوب» برگردد.

نقش گسلیتنینگ (Gaslighting)

خودشیفته با تکنیک‌های روانی مانند گسلیتنینگ، باعث می‌شود فرد قربانی به درک و قضاوت خودش شک کند. این تردید ذهنی وابستگی را عمیق‌تر می‌کند، زیرا فرد تصور می‌کند مشکل از خودش است و باید بیشتر تلاش کند.

راهکارهای رهایی از چرخه جذب و دفع

• آگاهی و پذیرش واقعیت: شناخت الگوهای رفتاری خودشیفته اولین گام برای خروج است.

• قطع کامل ارتباط (No Contact): حتی پیام یا تماس کوتاه می‌تواند چرخه را دوباره فعال کند.

• بازسازی عزت‌نفس: با کمک روان‌درمانی، تمرینات خودمراقبتی و حمایت اجتماعی.

• جایگزینی هیجان سالم: یافتن فعالیت‌ها و روابطی که بدون آسیب روانی، حس شادی و هیجان ایجاد می‌کنند.